در دنیایی دیجیتال امروز انواع زبان های برنامه نویسی برای مشاغل گوناگون با ویژگی های مختلف و متناسب با پروژه موردنظر وجود دارد.
زبانهای برنامهنویسی ابزارهای مختلفی هستند که توسط برنامهنویسان برای نوشتن و توسعه نرمافزارها و راه حلهای کامپیوتری استفاده میشوند. هر زبان برنامهنویسی دارای قواعد و ساختارهای خاص خود است.
در این مقاله سعی کردم مسائل کاربردی و مفیدی را برای شما بیاورم تا در بازار کار برنامه نویسی فرد موفقی بشوید.
زبان برنامهنویسی، زبانی است که برای نوشتن برنامههای کامپیوتری استفاده میشود. این زبانها به شکل مستقل از سیستم عامل و دستگاههای مختلف برنامهنویسی قابل استفاده هستند و به کمک آنها میتوان برنامههای مختلفی را در زمینههای مختلف ایجاد کرد. برخی از معروفترین زبانهای برنامهنویسی شامل جاوا، پایتون، سی، سی پلاس پلاس، جاوااسکریپت و... میشوند. هر زبان برنامهنویسی دارای قوانین و نحوه کاربرد خاص خود است که برنامهنویسان باید با آنها آشنا باشند تا بتوانند برنامههای کارا و قابل اجرا ایجاد کنند.
زبان های برنامه نویسی انواع مختلفی دارند و هرکدام با یک روش و رویکرد خاص پیش می روند و وظایف خود را انجام می دهند و همچنین، هرکدام برای کاربرد های خاصی ایجاد شده اند.
به طور کل، انواع زبان های برنامه نویسی به دو دسته تقسیم می شوند:
1-دستوری:شامل رویه ای، شی گرا، پردازش موازی می شود.
2-اعلانی:شامل منطقی، تابعی، پایگاه داده می شود.
زبان برنامهنویسی رویهای یا پارادایم رویهای، زبانی است که در آن برنامهنویس اقدام به تعریف اعلانات و سپس تعریف الگوریتمهای پردازش دادهها می پردازد.
در این نوع زبانها، برنامهنویس به جای فرض کردن وضعیت محاسبات در هر لحظه، الگوریتمهایی را تعریف میکند که توصیف میکنند چگونه دادهها باید پردازش شوند.
به عنوان مثال، زبانهای برنامهنویسی مانند Java، C#، Python و Ruby به عنوان زبانهای برنامهنویسی رویهای شناخته میشوند. در این زبانها، برنامهنویس در ابتدا باید اعلاناتی را ارائه دهد که مشخص میکند چه متغیرهایی از چه نوعی در برنامه استفاده میشوند. سپس، برنامهنویس توابع و الگوریتمهایی را تعریف میکند که این متغیرها را پردازش میکنند.
استفاده از زبانهای برنامهنویسی رویهای به برنامهنویسان اجازه میدهد که به صورت سازمانیافته تر و قابل فهمتری کد بنویسند و از خطاهای شایع در برنامهنویسی کاسته شود.
زبانهای برنامه نویسی شی گرا، زبانهایی هستند که از مفهوم شیء در برنامه نویسی پشتیبانی میکنند. در برنامه نویسی شی گرا، هر شیء (object) شامل دادهها و روشهایی است که با استفاده از آنها میتوان عملیاتهای مورد نیاز را انجام داد.
برخی از زبانهای برنامه نویسی شی گرا به شرح زیر میباشند:
- جاوا (Java)
- سی شارپ (C#)
- پایتون (Python)
- روبی (Ruby)
- سی پلاس پلاس (C++)
- اسکالا (Scala)
- کاتلین (Kotlin)
- سوئیفت (Swift)
- جاوااسکریپت (JavaScript)
این زبانها به عنوان یک ابزار قدرتمند در بسیاری از حوزههای مختلف نرمافزاری از جمله توسعه وب، تلفن همراه، بازیسازی و ... استفاده میشوند.
زبانهای برنامه نویسی پردازش موازی، زبانهایی هستند که امکانات و قابلیتهایی برای پردازش موازی دارند. در برنامه نویسی پردازش موازی، برنامه به گونهای نوشته میشود که برای اجرا کردن آن بر روی چندین پردازنده (processor) یا سرور با چندین هسته (core) مناسب باشد.
برخی از زبانهای برنامه نویسی پردازش موازی به شرح زیر میباشند:
- جاوا (Java)
- سی پلاس پلاس (C++)
- فورترن (Fortran)
- پایتون (Python)
- گو (Go)
این زبانها به عنوان یک ابزار قدرتمند در بسیاری از حوزههای مختلف نرمافزاری از جمله پردازش دادههای بزرگ، شبیهسازی، فیزیک، شبکههای عصبی و ... استفاده میشوند.
زبانهای برنامه نویسی منطقی (Logic Programming Languages)، زبانهایی هستند که بر اساس منطق رمزگشایی شده ایجاد شدهاند. در این زبانها، برنامهنویسی به کمک قواعد و حقایق منطقی انجام میشود و فرآیند اجرا با استفاده از استدلال منطقی صورت میگیرد.
برخی از زبانهای برنامه نویسی منطقی به شرح زیر میباشند:
- پروگ (Prolog)
- اسپرل (Esperanto)
- لوگ (Logtalk)
- ایکسپرولوگ (XProlog)
- گول (Goal)
این زبانها برای حل مسائلی که بر اساس منطق قابل توصیف هستند از جمله مسائل هوش مصنوعی، پردازش زبان طبیعی، داده کاوی، سیستمهای خبره و ... استفاده میشوند.
زبانهای برنامهنویسی تابعی (Functional Programming Languages)، زبانهایی هستند که بر اساس تئوری توابع ریاضی ساخته شدهاند. در برنامه نویسی تابعی، برنامه به صورت ساختاری و با استفاده از توابع تعریف شده میشود و این توابع بر اساس قواعدی خاص، دادهها را به دادههای جدید تبدیل میکنند.
برخی از زبانهای برنامهنویسی تابعی به شرح زیر میباشند:
- هسکل (Haskell)
- فانکشنال جاوااسکریپت (Functional JavaScript)
- ارلنگ (Erlang)
- راکت (Racket)
- سی ام لیسپ (Common Lisp)
این زبانها به عنوان یک ابزار قدرتمند در بسیاری از حوزههای مختلف نرمافزاری از جمله پردازش دادههای بزرگ، هوش مصنوعی، برنامههای وب، سیستمهای توزیع شده و ... استفاده میشوند.
زبانهای برنامه نویسی پایگاه داده (Database Programming Languages)، زبانهایی هستند که به منظور برقراری ارتباط با پایگاه دادهها طراحی شدهاند. این زبانها معمولاً برای تعریف و مدیریت دادههای موجود در پایگاه دادهها استفاده میشوند و شامل دستوراتی جهت تعریف جداول، تعریف رابطههای مختلف، استخراج دادهها و ... میشوند.
برخی از زبانهای برنامه نویسی پایگاه داده به شرح زیر میباشند:
- سیکوئل (SQL)
- پلا/پروسیجرال لنگویج (PL/SQL)
- ترانساکشنال SQL (T-SQL)
- پیاچپی (PHP)
- جاوا (Java)
این زبانها به عنوان یک ابزار قدرتمند جهت تعریف، مدیریت و استخراج دادهها در پایگاه دادههای مختلف از جمله پایگاه دادههای رابط کاربری وب، نرمافزارهای مالی و ... استفاده میشوند.
مهم ترین قسمت این مقاله این بخش است که به بررسی انواع زبان های برنامه نویسی می پردازد. پس با دقت تمام آن را مطالعه کنید تا با توجه به علایق و موقعیت شغلی خود یکی از آن ها را انتخاب کنید.
جاوا (Java) یک زبان برنامهنویسی شیءگرا، کاملاً مستقل از سیستم عامل و با قابلیت اجرا در هر پلتفرمی است و برای توسعهٔ نرمافزارهای وب، موبایل، دسکتاپ، سرور و حتی سیستمهای تعبیه شده به کار میرود.
جاوا برای توسعهٔ نرمافزارهای بزرگ و پیچیده، performance خوبی دارد. همچنین جاوا به دلیل ویژگیهای امنیتی خود، برای توسعهٔ برنامههای حساس و امنیتی نظیر بانکداری و فضای مجازی استفاده میشود.
یکی از ویژگیهای کلیدی جاوا، قابلیت همگرایی و پرتابلسازی (portability) آن است. به عبارتی، برنامههای جاوا بر روی هر سیستمعامل و پلتفرمی با هر نوع سختافزار اجرا میشوند، بدون نیاز به تغییر کد.
همچنین، جاوا برای توسعهٔ برنامههای چندنخی (multithreaded) و پردازشهای همروند (concurrent)، ابزارهای قدرتمندی را فراهم میکند. به عنوان مثال، در جاوا میتوان با استفاده از واژگان کلیدی synchronized، بخشی از کد را محافظت و از همروند شدن بیش از حد آن جلوگیری کرد.
پیاچپی (PHP) یک زبان برنامهنویسی منبع باز و کاملاً سمت سرور است که برای توسعهٔ نرمافزارهای وب استفاده میشود. این زبان اولین بار در سال ۱۹۹۴ توسط راس گلدستاین (Rasmus Lerdorf) ابداع شد و به طور گستردهای در سایتهای وب جهانی مورد استفاده قرار میگیرد.
PHP به عنوان یک زبان سمت سرور، قابلیت اجرا و پردازش اطلاعات و دادهها بر روی سرور را داراست. همچنین، PHP با بسیاری از پایگاهدادهها و سیستمهای مدیریت محتوا سازگاری دارد و به راحتی با آنها ارتباط برقرار میکند.
یکی از ویژگیهای مهم PHP، قابلیت شیءگرایی است. به این معنی که برنامهنویسان میتوانند در PHP اشیای خود را تعریف کرده و از آنها برای پردازش دادهها و اطلاعات استفاده کنند.
PHP همچنین به عنوان یک زبان منبع باز شناخته شده است. این به معنی این است که هرکسی میتواند کد منبع PHP را دانلود کرده، تغییر دهد و بر روی سرور خودش اجرا کند. این ویژگی باعث شده است که PHP در جامعهٔ برنامهنویسان و سایتهای وب بسیار پرطرفدار باشد.
زبان برنامهنویسی "سی" یکی از پایههای برنامهنویسی است و جزو زبانهای سطح پایین (low-level) محسوب میشود. این زبان در دهه ۱۹۷۰ توسط دنیس ریچی (Dennis Ritchie) در شرکت Bell Labs ایجاد شده است و به عنوان یک زبان برنامهنویسی نزدیک به سیستم و سطح پایین، در بسیاری از سیستمهای کامپیوتری به کار میرود.
سی یک زبان برنامهنویسی کاملاً ساختاری و ترتیبی است.
همچنین سی به عنوان یک زبان برنامهنویسی پرکاربرد در حوزه برنامهنویسی بازیهای کامپیوتری، برنامهنویسی میکروکنترلرها و دستگاههای الکترونیکی نیز شناخته شده است.
جاوااسکریپت (JavaScript) یک زبان برنامهنویسی سطح بالا و تفسیری است که اصلاح شده برای نوشتن صفحات وب است. این زبان به عنوان یکی از سه زبان مهم وب (HTML و CSS) شناخته میشود و برای ایجاد افکتهای وب، پردازش دادههای کاربر، تعامل با سرویسهای وب و بسیاری از دیگر کاربردها استفاده میشود.
با استفاده از جاوااسکریپت، میتوانید وظایف خود را در مرورگر وب انجام دهید و به عنوان یک زبان برنامهنویسی سمت مشتری (client-side) عمل کنید. همچنین، جاوااسکریپت به عنوان یک زبان برنامهنویسی سمت سرور (server-side) نیز مورد استفاده قرار میگیرد.
یکی از ویژگیهای مهم جاوااسکریپت، آسانی و سادگی کار با آن است. علاوه بر این، این زبان از پایتون، جاوا و سی شبیهسازی میکند و به راحتی با هر سه از این زبانها سازگاری دارد.
جاوااسکریپت به عنوان یک زبان برنامهنویسی منبع باز شناخته شده است و توسعهدهندگان میتوانند کد منبع آن را مشاهده، ویرایش و بازنویسی کنند.
پایتون (Python) یک زبان برنامهنویسی سطح بالا، تفسیری و شیگرا است که ابتدا در سال ۱۹۸۹ توسط گوئیدو وان راسوم (Guido van Rossum) طراحی شد. پایتون به عنوان یک زبان بسیار محبوب در بسیاری از حوزههای برنامهنویسی شناخته میشود.
در مقایسه با سایر زبانهای برنامهنویسی، پایتون به دلیل سادگی خود و سینتکس نزدیک به زبان انگلیسی، برای مبتدیان بسیار مناسب است. همچنین، پایتون به دلیل قابلیت خواندن بالا و استفاده از پکیجهای فراوان، در بسیاری از برنامههای بزرگ و پیچیده مورد استفاده قرار گرفته است.
SQL یک زبان برنامهنویسی است که برای مدیریت پایگاه داده و اجرای عملیات مربوط به آن استفاده میشود. SQL با استفاده از دستورات خاص خود، کاربر را قادر میسازد تا اطلاعات موجود در پایگاه داده را جستجو و بازیابی کند، اطلاعات جدولهای مختلف را بهروز رسانی کند و جداول جدید را ایجاد کند.
این زبان شامل دستوراتی است که به طور خاص برای مدیریت پایگاه داده طراحی شده اند و به سادگی میتوان با آنها کار کرد. برای نمونه، دستور SELECT برای جستجو در جدولهای پایگاه داده، دستور INSERT برای درج داده در جدولهای پایگاه داده و دستور CREATE برای ایجاد جدولهای جدید است.
سیستمهای مدیریت پایگاه دادهای شامل MySQL، Oracle، Microsoft SQL Server و SQLite از SQL برای مدیریت دادههایشان استفاده میکنند. همچنین، زبان SQL در توسعه وب نیز کاربرد دارد، به عنوان مثال در ایجاد اطلاعاتی برای صفحات وب و مدیریت پایگاههای دادهٔ سیستمهای مدیریت محتوا (CMS) مانند WordPress و Drupal.
زبان برنامهنویسی #C یک زبان برنامهنویسی سطح بالا است که در دهه ۷۰ میلادی توسعه یافته و به عنوان یکی از زبانهای برجسته برنامهنویسی شناخته میشود. C#زبانی ساده، محبوب و کارآمد است که توسط بسیاری از برنامهنویسان در سراسر جهان استفاده میشود و به خوبی با سیستمعاملهای مختلف سازگار است و به عنوان زبان اصلی برنامهنویسی در سیستمعاملهایی مانند لینوکس، یونیکس و ویندوز استفاده میشود.
زبان برنامهنویسی Visual Basic .NET یکی از زبانهای برنامهنویسی شیءگرا است که توسط شرکت مایکروسافت توسعه داده شده است.
این زبان برنامهنویسی بر پایه زبان برنامهنویسی Visual Basic ساخته شده و با استفاده از محیط توسعه یکپارچه Microsoft Visual Studio قابل استفاده است.
Visual Basic .NET امکاناتی مانند جمعآوری زبانهای برنامهنویسی C++ و C# را داراست و به همین دلیل بسیاری از برنامهنویسان از آن برای توسعه برنامههایی با نیازهای مختلف استفاده میکنند.
C++ یک زبان برنامهنویسی سطح بالا و شیءگراست که بر پایه زبان C توسعه داده شده است. این زبان برنامهنویسی قابلیتهای بسیاری را در اختیار برنامهنویسان قرار میدهد و به دلیل پشتیبانی از برنامهنویسی شیءگرا، امکاناتی برای توسعه برنامههای بزرگ و پیچیده را فراهم میکند.
C++ یکی از پرکاربردترین زبانهای برنامهنویسی در جهان است و در صنایع مختلفی از جمله بازیسازی، برنامهنویسی سیستم، برنامهنویسی شبکه، برنامهنویسی رباتیک و بسیاری دیگر مورد استفاده قرار میگیرد. C++ دارای معماری قدرتمندی است که به برنامهنویسان اجازه میدهد که کاربردیهای پیشرفته و با عملکرد بالا توسعه دهند.
زبان برنامهنویسی Objective-C یک زبان برنامهنویسی شیءگرا است که بر پایه زبان C توسعه داده شده است. این زبان اصلی برای توسعه برنامههای iOS و macos است و به عنوان زبان اصلی برنامهنویسی برای سیستمعامل iOS و macos مورد استفاده قرار میگیرد.
Objective-C یکی از زبانهای برنامهنویسی قدیمی است که توسط شرکت Apple در دهه ۱۹۸۰ توسعه داده شده است. با توجه به رشد سریع صنعت تلفن همراه و تبلت، Objective-C به عنوان یکی از زبانهای برنامهنویسی پرکاربرد در جهان شناخته شده است.
روبی یک زبان برنامهنویسی سطح بالا، تفسیری و شیءگرا است. این زبان در دهه ۱۹۹۰ توسط یوکیهیرو ماتسوموتو در ژاپن طراحی شد و در حال حاضر توسط جامعهٔ گستردهای از برنامهنویسان به عنوان یک زبان برنامهنویسی محبوب و پرکاربرد استفاده میشود.
روبی به راحتی با سایر زبانهای برنامهنویسی ترکیب میشود و از جمله زبانهای کاربردی برای توسعه وبسایت، برنامههای سمت سرور، ابزارهای خط فرمان و برنامهنویسی بازیهای ویدئویی استفاده میشود. همچنین، به دلیل قابلیتهایی مانند خواندن و نوشتن فایلهای متنی، پردازش دادهها و تعامل با پایگاه دادههای رابطهای، روبی به خوبی برای توسعهی برنامههای علم داده مناسب است.
اسمبلی یک زبان برنامهنویسی است که مستقیماً با سختافزارها تعامل دارد. در اسمبلی، دستورالعملها به صورت خط به خط قابل فهم و قابل اجرا برای پردازنده هستند. به عبارت دیگر، برای برنامهنویسی با اسمبلی، باید با نحوه عملکرد سختافزار آشنا باشید.
اسمبلی به عنوان زبانی بسیار نزدیک به زبان ماشین، برای برنامهنویسی برخی بخشهای کارآمد و حساس از برنامههای کامپیوتری مفید است، مثلاً در برنامهنویسی سیستم عامل، درایورها، رابط شبکه و برخی سیستمهای تعبیه شده. به علاوه، برنامههای نوشته شده با اسمبلی، معمولاً بهینه تر و سریعتر از برنامههای نوشته شده با زبانهای برنامهنویسی سطح بالاتر هستند.
اسکیم (Scheme) یکی از زبانهای برنامهنویسی تابعی است که به صورت دستورالعملهای ساده و قابل فهم برای ماشین، برای برنامهنویسی استفاده میشود.
این زبان در حقیقت یک گونه از زبان لیسپ است، که بر اساس استانداردهای IEEE برای زبانهای برنامهنویسی تعریف شده است.
اسکیم با داشتن قابلیتهایی همچون دسترسی به محیط پایگاه داده و پردازش فایل، به عنوان یک زبان برنامهنویسی بسیار کارآمد برای توسعه نرمافزارهای علمی و ریاضیاتی شناخته شده است. با وجود سادگی و کم حجم بودن کدهای نوشته شده با اسکیم، این زبان قابلیت پردازش دادههای بزرگ و پیچیده را نیز داراست.
کاتلین (Kotlin) یک زبان برنامهنویسی شیءگرا و کاربردی است، که توسط شرکت JetBrains در سال ۲۰۱۱ توسعه داده شد. این زبان، از جمله زبانهای برنامهنویسی جدیدی است که برای جایگزینی زبان جاوا (Java) روی پلتفرم JVM ایجاد شده است. با استفاده از کاتلین، برنامهنویسان میتوانند کدهای خود را به صورت سریع، ایمن و قابل خواندنتری نسبت به جاوا نوشته و اجرا کنند.
کاتلین، به عنوان یک زبان برنامهنویسی تفسیری و کامپایلری با همان قابلیتهای برنامهنویسی جاوا، از انعطاف پذیری بیشتری برخوردار است و از ویژگیهایی همچون null safety، extension function و coroutines پشتیبانی میکند. همچنین، کاتلین به راحتی با جاوا ترکیب شده و میتواند در سرویسهای ابری، توسعه برنامههای اندروید، توسعه برنامههای وب و ... استفاده شود.
گو (Go) یک زبان برنامهنویسی با مدیریت حافظه اتوماتیک، ساده و کارآمد است. این زبان در سال ۲۰۰۹ توسط گوگل توسعه داده شد و به عنوان یک زبان برنامهنویسی Open Source منتشر شده است.
زبان برنامهنویسی گو، دارای ویژگیهایی همچون کارایی بالا، پشتیبانی از concurrency، قابلیت تولید کد به صورت خودکار، مدیریت حافظه اتوماتیک و ... است.
با استفاده از گو، برنامهنویسان میتوانند برنامههایی را برای سرویسدهی با حجم بالا و پردازش دادههای بزرگ نوشته و اجرا کنند. همچنین، گو به راحتی با دیگر زبانهای برنامهنویسی مانند جاوا و سی شارپ ترکیب میشود و میتواند در پروژههای مختلف استفاده شود.
زبان برنامهنویسی Swift یک زبان برنامه نویسی متن باز است که توسط شرکت اپل برای توسعه برنامهها و نرمافزارهای iOS، macOS، watchOS و tvOS طراحی شده است. Swift در سال 2014 معرفی شد و به عنوان جایگزینی برای Objective-C در توسعه برنامههای اپل معرفی شد.
Swift یک زبان برنامه نویسی قوی و انعطافپذیر است که دارای سینتکس سادهتری نسبت به Objective-C است. این زبان از ویژگیهایی مانند نگارش اختصاصی، امنیت نوع و خودکارسازی حافظه برخوردار است.
با استفادهز Swift، میتوانید برنامههای iOS، macOS، watchOS و tvOS را توسعه دهید و از قابلیتهای پیشرفتهای مانند برنامهنویسی تابعی (functional programming)، پروتکلها (protocols) و ژنریکها (generics) بهرهبرداری کنید. همچنین، Swift از ابزارهایی مانند Xcode برای توسعه و اجرای برنامه ها استفاده میکند.
در دنیای برنامهنویسی، انواع زیادی از زبانهای برنامهنویسی وجود دارد که هر یک دارای ویژگیها، قابلیتها و محدودیتهای مختلف هستند. بیش از صد نوع زبان برنامه نویسی وجود دارد ما در این مقاله فقط 15 آن را بررسی کردیم، امیدوارم تونسته باشم کمکی در راه برنامه نویس شدن به شما کرده باشم.
آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد. فیلدهای مورد نیاز علامت گذاری شده اند *
(0) پیام